İNTRADERMAL VE SUBKUTAN ENJEKSİYON
İNTRADERMAL (İD) ENJEKSİYON: ID enjeksiyon sıklıkla tüberkülin testi ve allerji testi için kullanılır.
Alerji testi: Alerjen özellikteki ilaçlarda öncelikle deri testi istenir. Çünkü dermiste kanlanma çok az olduğu için emilim çok yavaştır. Oysaki bu alerjen özellikteki ilaçlar dolaşıma hızla girerse anafilaktik şoka neden olur. Bu yüzden; bireyin alerji anamnezi var ise, hekim önerisi ile deri testi yapılır. Deri testi, rahatça gözlemlenebilecek şekilde lezyonsuz ve saçsız alana yapılır. İntradermal enjeksiyon epidermisin altına yani dermişin içine ilacın verilmesi işlemidir. ID enjeksiyon paranteral uygulamalarda ilaç emilimini en yavaş olduğu yoldur. ID yoldan uygulanan başlıca enjeksiyonlar; PPD-Tüberkülin ve alerji testleridir
- ID enjeksiyon uygulanan bölgeler: Ön kolun iç yüzü, üst kolun arka yüzü, sırtın üst yüzü, üst göğüs bölgesi
- İğne numarası: 20-22, 24-26
- Açı derecesi: 10-15 derece
- Miktar: 0.01-0.1ml
İntradermal enjeksiyon uygulama:
- Eller yıkanır
- Uygun enjeksiyon yeri seçilir (ön kolun iç yüzü) eğer ön kolda herhangi bir lezyon veya renk değişikliği varsa not edilir. Bölge seçiminde ilacın emilimi engellememesi ve reaksiyonun kolay görülmesi açısından yanık, enflamasyon veya ödem olmamasına dikkat edilir
- Hasta rahat bir pozisyona getirilir
- Eldiven giyilir.
- Kan ve vücut sıvıları ile kazara teması önlemek için evrensel önlemler izlenmelidir
- Alan yaklaşık 5 cm çapında dairevi hareketlerle merkezden dışa doğru antiseptik solüsyonla (renkli solüsyon kullanılmaz) temizlenir.
- Antesiptik solüsyonlu pamuk tampon / gaz bezi sol elin küçük ve yüzük parmağın arasına koyulur, İğnenin keskin ucu yukarı gelecek şekilde, direnç hissedilinceye kadar 5-15° açı ile yavaşça girilir, Daha sonra iğne, cilt altından yaklaşık 3 mm kadar epidermise iletilir.
- İğne ucu ciltte görülebilir, İlaç yavaşça enjekte edilir. Normalde direnç hissedilir. Eğer edilmez ise, iğne çok derindedir. Çıkar ve yeniden işleme başlayınız
- ÖNEMLİ: Pistonu geri çekmeyiniz / aspire etmeyiniz. İlacı enjekte ederken cilt üzerinde sivrisinek ısırığına benzer küçük bir kabarcık göreceksiniz. Eğer kabarcık görülmez ise veya iğne çekildikten sonra kanama görülür ise, ilaç SC dokuya girmiştir. Bu durumda deri test sonuçları geçersizdir.
- Enjeksiyon yeri üzerine alkollü veya kuru gaz bezi uygulayarak bastırmadan iğneyi çekiniz (iğneyi çıkarma sırasında rahatsızlığı minimize etmek için enjeksiyon yeri etrafındaki dokuyu destekleyiniz). Masaj yapmayınız (masaj ilacı alttaki doku tabakalarına yayabilir ve test sonuçlarını değiştirebilir). İğneye muhafazasını geçirmeden, özel toplama kabına atınız, eldivenleri çıkarınız ve elleri yıkayınız.
SUBKUTAN ENJEKSİYON:
Enfeksiyonsuz, lezyonsuz, kemik çıkıntısı olmayan ve büyük kas ve sinirlerin olmadığı alanlar tercih edilir.
SC olarak verilen ilaçlar izotonik, iritan olmayan ve suda çözülebilen olmalıdır. Bu yol ile verilen ilaçlar epinefrin, insülin, tetanos aşısı, alerji ilaçları, narkotikler ve heparindir. Sadece çok küçük dozdaki ilaçlar (0,5-1 ml) SC olarak verilmelidir.
Subkutan enjeksiyon uygulanan bölgeler: Kolların üst ve yan bölgesi, Bacakların ön ve yan bölgesi, Dorsogluteal bölge (arka kalça bölgesi), Göbek çevresi, Sırt bölgesinde belin üst kısmı
İğnenin Numarası: Şişmanlarda 12 – 14, Zayıflarda 16 – 18
Açı derecesi: Normal kiloda 45°dir. Şişmanlarda ise 90°dir.
Miktar: 0,5-1 ml
Subkutan enjeksiyon uygulama:
- Mahremiyete saygı gösterilir
- Eller yıkanır ve disposible eldiven giyilir
- Enjeksiyon yeri belirlenir. Yanık, enflamasyon veya ödem açısından enjeksiyon yeri gözlenir. Bölge kitle, ödem veya hassaslık açısından palpe edilir. o SC enjeksiyon için en uygun bölge belirlenir.
- Düşük molekül ağırlıklı heparin için abdominal, insülin için ise; öncelik sırasına göre, üst kolun dış yüzü, uyluğun ön yüzü, abdominal veya gluteal bölge seçilmelidir. SC enjeksiyon için belirlenen bölge; eğer gözle görülen bir kirlilik varsa önce su ve sabunla temizlenir. Ardından kurum politikası (tercihen %10’luk povidon iyot) ve bireyin özelliğine göre (kendi kendine rutin olarak insülin kalemi ile insülin uygulayan bireylerde antiseptik solüsyon kullanımı önerilmemektedir)
- Uygun antiseptik solüsyon ile merkezden dışa doğru 5 cm genişliğinde dairesel hareketle silinir ve kuruması beklenir. Kuru pamuk tamponu hazırlanarak, pasif elin yüzük parmağı ile serçe parmağı arasına yerleştirilir.
- İğnenin koruyucu kılıfı, iğne ucunun sterilliğini bozmadan çıkarılır. Pasif elin baş ve işaret parmağı ile enjeksiyon bölgesinin her iki yanından SC doku kavranır ve kas tabakasından ayırılarak yükseltilir. Enjektör aktif el ile kalem tutar gibi tutularak, iğne 45-90 derecelik açı ile iğne SC dokuya batırılır. İnsülin enjektörü, düşük molekül ağırlıklı heparin enjektörü ve insülin kalemi kullanılacak ise giriş açısı 90 derece olmalıdır. İğne SC dokuya batırıldıktan sonra, pasif el ile kavranan doku serbest bırakılmadan, aspirasyon yapılmadan ve enjektör sarsılmadan aktif el ile ilaç yavaşça (10-30 sn sürede) enjekte edilir.
- SC dokuya ilaç enjekte edildikten sonra 5-10 sn beklenir. Daha sonra SC dokuya giriş açısı ile iğne seri ve nazikçe geri çekilir. İğne SC dokudan geri çekildikten sonra pasif el ile kavranan doku serbest bırakılır. Kuru pamuk tampon ile bölgeye hafifçe bası uygulanır.
- SC enjeksiyon sonrası bölgeye asla masaj uygulanmaz